Turniej Słowa 2025

Turniej Słowa obejmował swym zasięgiem województwo kujawsko-pomorskie i miał charakter otwarty. Organizatorami eliminacji wstępnych były następujące placówki:

• Nakielski Ośrodek Kultury im. Zygmunta Kornaszewskiego
• Soleckie Centrum Kultury
• Centrum Kultury i Sztuki w Sępólnie Krajeńskim
• Miejskie Centrum Kultury w Lipnie
• Brzeskie Centrum Kultury i Historii „Wahadło” w Brześciu Kujawskim
• Centrum Kultury i Sportu „Ziemowit” w Kruszwicy
• Chełmiński Dom Kultury

Głównym organizatorem przedsięwzięcia jest Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, w którego siedzibie 26 listopada 2025 roku o godz. 10.00 odbyły się obrady jury turnieju ilustratorskiego. Do Finału Turnieju Słowa w trzech kategoriach wiekowych zakwalifikowane zostały 44 prace. Jury obradowało w składzie:

Anna Mackiewicz-Chojnacka – artystka plastyczka, malarka, instruktorka w Pracowni Ceramiki Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy;
Daria Wojnicka – artystka plastyczka, graficzka Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy;
Marcin Wachniak – artysta plastyk, kierownik Działu Marketingu Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy

i przyznało następujące nagrody i wyróżnienia:

Kat. I-III

I miejsce: Agata Szczupak ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Kruszwicy za ilustrację do wiersza „Ptasie Radio”, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 350 złotych
II miejsce: Adam Kowalicki ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Kruszwicy za ilustrację do wiersza „Potwór”, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 150 złotych
III miejsce: Franciszek Maciejewski ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Sępólnie Krajeńskim za ilustrację do wiersza „Lokomotywa”, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Zofia Borucka ze Szkoły Podstawowej nr 5 w Lipnie, za ilustrację do „Małego Księcia”, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Marcelina Nowak ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Nakle nad Notecią za ilustrację do wiersza „Kapelusz Pani Wrony”, nagroda rzeczowa

Kat. IV-VI

I miejsce: Pola Starowicz z Soleckiego Centrum Kultury za ilustrację do tekstu „Wojownicy. Zmierzch”, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 350 złotych
II miejsce: Jan Maślanka z Zespołu Szkół Podstawowych w Baruchowie, za ilustrację do książki „Janko Muzykant”, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 150 złotych
III miejsce: Oliwia Dudek ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Bydgoszczy, za ilustrację do „Ani z Zielonego Wzgórza”, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Filip Stachowski ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Nakle nad Notecią, za ilustrację do książki „Magiczne Drzewo. Czerwone krzesło”, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Oliwia Karwasz z Kujawsko-Pomorskiego Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Bydgoszczy, za ilustrację do „Pięknej i mądrej bajki o troskach zająca grajka”

Kat. VII-VIII

I miejsce: Alicja Michalska ze Szkoły Podstawowej w Tłuchowie za ilustrację do „Balladyny”, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 350 złotych
II miejsce: Weronika Kaleshuk ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Więcborku za ilustrację do „Małego Księcia”, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 150 złotych
III miejsce ex aequo: Wojciech Sawicki ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Brześciu Kujawskim za ilustrację do „Małego księcia” oraz Lena Konewka ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Nakle Nad Notecią za ilustrację do „Małego Księcia”, nagrody rzeczowy
Wyróżnienie: Kalina Mączewska ze Szkoły Podstawowej nr 5 w Lipnie za ilustrację do „Pana Tadeusza”, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Oliwier Marach ze Szkoły Podstawowej w Jastrzębcu za ilustrację do „Krzyżaków”, nagroda rzeczowa

Dnia 28.11 odbyły się również przesłuchania w turnieju recytatorski dla kategorii klas I-III i IV-VI.
Jury, w składzie:

Błażej Chorobiński – ukończył Studium Wokalno-Aktorskie im. Danuty Baduszkowej w Gdyni i tam stawiał swoje pierwsze musicalowe kroki. Pierwsze doświadczenia ze sceną zdobył pracując w Operze Nova w Bydgoszczy, gdzie przez długie lata śpiewał w chórze dziecięcym. Należy do zespołu aktorskiego Teatru Kameralnego w Bydgoszczy. Współpracuje też z Teatrem Variete w Krakowie oraz Teatrem Muzycznym w Łodzi.
Marta Haliniak – animatorkuka kultury, kierowniczka Działu Artystycznego KPCK, wokalistka, dyrygentka. Absolwentka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Specjalistka od oddechu i głosu, trener metody oddechowej Konstantyna Butejki.
Patryk Rybus – logopeda, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Prezes Papierowej Fundacji zajmującej się kulturą i sztuką, językiem i komunikacją.

Po wysłuchaniu 23 uczestników przyznało następujące nagrody i wyróżnienia:

Kat. I-III

I miejsce: Marianna Pakmur, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 350 złotych
II miejsce: Marianna Mruk, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 150 złotych
III miejsce: Anastazja Korpal, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Oliwier Kandelszajn, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Łucja Sędziak, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Łucja Kowalska, nagroda rzeczowa

Kat. IV-VI

I miejsce: Aleksandra Zach, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 350 złotych
II miejsce: Szymon Laszenko, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 150 złotych
III miejsce ex aequo: Bianka Berezowska i Jakub Czernielewski, nagroda rzeczowa

Wyróżnień nie przyznano.

W sobotę 29.11 odbyły się przesłuchania w turnieju recytatorski dla kategorii klas VII-VIII:

Kat. VII-VIII

I miejsce: nie przyznano
II miejsce: Wojciech Snopkowski, nagroda w postaci bonu podarunkowego do sieci sklepów Empik o wysokości 150 złotych
III miejsce: Sara Sitkowska, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Marcel Furgał, nagroda rzeczowa
Wyróżnienie: Julia Orłamowska, nagroda rzeczowa

Omówienie warsztatowe dla uczestników i instruktorów Turnieju Słowa Recytatorskiego

Podczas tegorocznych obrad jury zwróciło uwagę na bardzo wyrównany poziom prezentacji. Niezmiernie cieszy nas fakt, że żywe słowo niezmiennie przyciąga uwagę zarówno młodszych, jak i starszych uczniów. Każdy występ był dowodem ogromnego zaangażowania – zarówno w przygotowanie tekstu, jak i w sam przyjazd na eliminacje oraz przesłuchania finałowe. Dziękujemy za tę pracę i pasję. Chcielibyśmy jednak podzielić się kilkoma spostrzeżeniami, które mogą pomóc w dalszym rozwijaniu umiejętności recytatorskich. Są to kwestie, które powtarzają się w ostatnich latach i nad którymi – zdaniem jury – warto się pochylić.

Słowo zawsze w centrum uwagi. Turniej słowa opiera się przede wszystkim na interpretacji – dlatego tak ważne jest, aby treść i przekaz tekstu nie były przysłonięte dodatkowymi środkami. Zachęcamy, aby unikać elementów teatralizacji, takich jak kostiumy, rekwizyty czy precyzyjnie wyreżyserowane gesty. Choć mogą być atrakcyjne, w praktyce często osłabiają działanie samego tekstu, a bywa, że odwracają uwagę od walorów interpretacyjnych wykonawcy.
Oczywiście nie oznacza to konieczności zachowania całkowicie statycznej postawy – gesty wynikające z naturalnej ekspresji ciała są w pełni uzasadnione i sprzyjają autentyczności przekazu.
Cieszy nas również, że coraz częściej pojawia się proza – jej obecność wzbogaca prezentacje i otwiera przed uczestnikami dodatkowe możliwości interpretacyjne.
O oddechu, frazie i rytmie mówienia
W wielu prezentacjach pojawia się melorecytacja lub nadmierna rytmizacja. Jest to zrozumiałe – takie tempo i sposób mówienia ułatwiają naukę tekstu na pamięć – jednak w trakcie występu mogą prowadzić do efektu „poszatkowanej” wypowiedzi.
Warto więc, już na etapie przygotowań, pracować nad świadomym wyznaczaniem fraz. Poezja bardzo często wykracza poza strukturę wersów, wymaga prowadzenia myśli, a nie jedynie odczytywania rytmu zapisanego w wierszu. Pomocne może być zaznaczanie sobie pauz, zmian intonacyjnych oraz kluczowych akcentów – tak, aby wypowiedź brzmiała naturalnie, płynnie i była podporządkowana sensowi, a nie układowi graficznemu tekstu.
Dbałość o dykcję i wyrazistość mówienia
Wyrazistość mowy pozostaje jednym z podstawowych elementów dobrej recytacji. Mamy świadomość, że niektóre trudności artykulacyjne mogą wynikać z indywidualnych predyspozycji lub z wad wymowy, nad którymi uczestnicy pracują pod opieką logopedów. Właśnie dlatego obecność w jury specjalistów z zakresu emisji głosu i logopedii jest dla nas szczególnie cenna – pozwala spojrzeć na występ uczestnika nie tylko pod kątem efektu artystycznego, ale również jego możliwości oraz włożonej pracy.
Chcielibyśmy podkreślić, że ogromnie doceniamy uczestników, którzy — mimo trwającej pracy nad dykcją — podejmują wyzwanie udziału w konkursie. Często widać w ich prezentacjach wielkie zaangażowanie, świadome próby precyzyjnego mówienia i dojrzałą interpretację, która zasługuje na uznanie. Tego rodzaju postawa jest oznaką odwagi, rozwijającej się świadomości słowa i gotowości do dalszej pracy.
Niemniej jednak zauważalne są także trudności wynikające nie z predyspozycji, lecz z braku dbałości o staranność artykulacyjną. Dotyczy to m.in. „gubienia” końcówek wyrazów — zwłaszcza takich jak -t, -ch czy -k — które pełnią istotną rolę w budowaniu sensu wypowiedzi. Zdarza się również zanikanie głosek wewnątrz wyrazu, np. „słowa” wypowiedziane jako „sowa”, co nie tylko zmienia brzmienie, lecz także potrafi zupełnie odmienić sens.
Inną częstą trudnością jest tzw. hiperpoprawność, czyli nadmierne podkreślanie samogłosek nosowych (ę i ą) w miejscach, gdzie naturalna wymowa jest znacznie łagodniejsza, np. wyraz „będę” bywa artykułowany w sposób nienaturalnie przesadny.
Dlatego już na etapie przygotowywania tekstu warto zadbać o:
• pracę nad naturalnością i klarownością każdego słowa,
• świadomą artykulację, a nie tylko pamięciowe odtworzenie tekstu,
• równowagę między wyrazistością a spontanicznością, tak by komunikat nie brzmiał „szkolnie” ani sztucznie,
• nagrywanie próbnych recytacji, co pozwala wychwycić elementy wymagające dopracowania.
Dobra dykcja nie polega na „przesadnej poprawności”, lecz na przejrzystości i naturalności wypowiedzi — takiej, która służy tekstowi i pozwala odbiorcy w pełni zrozumieć i odczuć sens prezentowanego utworu.
W tym miejscu szczególnie ważna jest współpraca uczestnika z nauczycielem lub instruktorem, który może udzielać wsparcia merytorycznego, technicznego i emocjonalnego, pomagając rozwijać warsztat i pogłębiać interpretację tekstu.
Mamy nadzieję, że te uwagi zostaną przyjęte jako wsparcie w dalszej pracy, a nie krytyka. Każdy uczestnik – niezależnie od wieku i doświadczenia – zaprezentował wysiłek, wrażliwość i gotowość do zmierzenia się ze słowem mówionym. Dziękujemy za wszystkie występy i życzymy, aby kolejne przygotowania stały się okazją do jeszcze głębszych odkryć interpretacyjnych.

Czytamy oczami ilustratora

Ilustracje odgrywają ważna rolę w odbiorze tekstu – porządkują treść, wydobywają jej sens i nadają jej emocjonalny ton. Stają się nie tylko uzupełnieniem tekstu, lecz także wizualnym komentarzem.

Ich wpływ na naszą interpretację świata przedstawionego jest często niezwykle sugestywny. Ilustracje potrafią narzucić konkretny sposób widzenia bohaterów, miejsc czy relacji. Czasem do tego stopnia, że zyskują status „kanonicznego” obrazu. Dobrym przykładem jest powszechnie rozpoznawane ujęcie z „Małego Księcia”, w którym chłopiec i lis siedzą tyłem, a na wietrze powiewa długi szal bohatera. To jedno przedstawienie tak silnie wniknęło w zbiorową wyobraźnię, że dla wielu osób stało się naturalnym i jedynym wizualnym odpowiednikiem sceny oswajania, mimo że w tekście nie zostało opisane w tak jednoznacznej formie. W praktyce jednak rzadko który odbiorca, w tym uczestnicy konkursu plastycznego, decydując się na ilustrację do tekstu Antoine de Saint-Exupéry, zdobywa się na własną interpretację. Zamiast proponować inne spojrzenie, podjąć ryzyko nowej metafory czy indywidualnego odczytania emocji bohaterów, twórcy często ograniczają się do odtworzenia tej jednej, wzorcowej sceny. Wybierając technikę bliską sobie – kolaż, rysunek, malarstwo – skupiają się głównie, by nie powiedzieć wyłącznie, na jak najwierniejszym odwzorowaniu popularnej ilustracji, jakby to właśnie ona była jedyną „prawidłową” wersją.

Ćwiczenie poprzez odwzorowanie jest naturalną i potrzebną drogą nauki. Wszyscy zaczynamy od obserwacji. Ćwiczymy oko i rękę by poprawnie odwzorować kształty i proporcje. Kopiowanie pomaga zdobyć techniczną pewność. Jednak proponując ilustrację w ramach konkursu, uczestnicy mają możliwość pójścia krok dalej. Nie muszą koncentrować się na poprawnym oddaniu utartego obrazu, ale nadać ilustracji własny ton, zaproponować inne, świeże, indywidualne spojrzenie. Dlatego, choć prace są oceniane również pod względem technicznym, z uwzględnieniem umiejętności właściwych dla danej grupy wiekowej. Tym, na co jury zwracało uwagę była przede wszystkim interpretacja, wyraz artystyczny, siła przekazu i twórcza swoboda, którą tak często traci się z wiekiem.

W podsumowaniu chcemy podkreślić, że w ilustracji nie liczy się jedynie precyzja czy poprawność wykonania. Największą wartością jest indywidualne spojrzenie, własny pomysł i interpretacja tekstu. To te elementy sprawiają, że praca wyróżnia się spośród innych i przyciąga uwagę czytelników.

Fotogaleria z piątku 28 listopada, kat. I – VI:

Turniej_Slowa_2025_ilustratorski_kat_I-VI

Fotogaleria z soboty 29 listopada, kat. VII – VIII: