Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu – Zeszyt nr 3

Nakład wyprzedany. Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu – Zeszyt nr 3 dostępny jest w wersji elektronicznej w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej – kliknij tutaj

Oto przed Państwem trzeci już zeszyt z cyklu poświęconego prezentacji efektów interdyscyplinarnych badań nad historią miasto i regionu, dziejami jego zabytków i zasobów kultury materialnej wydawanego przez Pracownię Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków. Otwarto formuła wydawnictwa wypełniającego istniejącą lukę w nieobjętych na szerszą skalę rejonów badawczych zaproponowano i kontynuowano w poprzednich edycjach zeszytu, niewątpliwie sprawdziła się. Zawartość merytoryczna artykułów oraz sposób ich prezentacji, także zakres tematyczny związany również z ochroną dóbr kultury. archeologią czy etnografią odebrane zostały pozytywnie zarówno w wąskich kręgach środowisk naukowych, jak i u szerszego gremium czytelników. Upewniło to nos o konieczności i potrzebie kontynuacji tej serii wydawniczej oraz dalszej popularyzacji różnorodnej tematyki związanej z dziejami miasto i regionu, o także rozmaitych przejawów rozwijanej tutaj aktywności artystycznej no przestrzeni wieków.

Niejako obowiązkiem naszym stało się przybliżanie czytelnikom wciąż słabo znanych bądź zapomnianych czy wręcz ignorowanych dotychczas obiektów sztuki lub szerzej kultury artystycznej i materialnej. Mamy nadzieję, że będzie to ważnym przyczynkiem do właściwej i obiektywnej oceny walorów naszego miasto oraz docenienia tego co przyniosła mu jego historio, zarówno tego, co dotrwało do dzisiaj lub już nie istniejąc wydobyte zostało no światło dzienne dzięki dociekliwości badaczy.

Prezentowany obecnie zeszyt „Materiałów do dziejów…” zawiera publikacje również i nowo pozyskanych współpracowników; reprezentatywne jest w tym gronie środowisko pracowników naukowych z bydgoskiego Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy, przedstawiających nam różnorodne, interesująco i kompetentnie opracowane materiały, będące po części zarówno efektami procy zawodowej autorów w działach malarstwo, grafiki, rzemiosła, czy archeologii. jak i będące pokłosiem własnych fascynacji i zainteresowań tematyką bydgoską.

Mamy zatem do czynienia, między innymi, z interesującymi przyczynkami do historii bydgoskiego ratusza no Starym Rynku, jak i do dziejów dawnego Szubina, powstałymi no pod- stawie badań archeologicznych i analizy nawarstwień kulturowych.

Natomiast dogłębna analiza sztychu z widokiem Bydgoszczy z 1656 roku, autorstwa Eryka Dahlberga, wiarygodnie identyfikuje ówczesną zabudowę miasto i potwierdza dobrą znajomość bydgoskich realiów i rzetelność dokumentacyjną ryciny, stanowiącej przecież jedno z ważniejszych źródeł ikonograficznych miasta.

Zeszyt przynosi także interesujące informacje o bydgostianach w zbiorach rzemiosła w Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego, prezentując najciekawsze wyroby miejscowych rzeźbiarzy, medalierów czy konwisarzy. Prezentacja drogi twórczej i dwóch .Tek bydgoskich. również z kolekcji muzealnej. autorstwa wybitnego, a jakby zapomnianego, grafika i pedagoga Stanisława Brzęczkowskiego, zawiera wyczerpujący artykuł o tym artyście, na trwale przecież z miastem związanym.

Niezwykle zdecydowane i krytyczne opinie o sztuce wypowiedziane w formie wykładów dla miejscowego środowiska intelektualnego przez architekta Fritza Weidnera, autora wielu realizacji w Bydgoszczy, przywołuje autorka artykułu zauroczona barwnym stylem tekstów, znamionującym oczytanie i kulturę prawdziwego humanisty.

Zaprezentowano nadto wyczerpującą historię powstania i dalsze losy budynku dzisiejszej Opery Nova przy ulicy Gdańskiej, związanego początkowo z niemieckim Towarzystwem Kasynowym „Erholung”, a w świadomości bydgoszczan utożsamianym przede wszystkim z tzw. „Turwidówką”, pierwszą siedzibą Liceum Plastycznego w Bydgoszczy.

Ciekawym uzupełnieniem wiadomości o bydgoskich rzeźbach Ferdinanda Lepcke, twórcy symbolu miasta „Łuczniczki”, jest artykuł M. Romaniuka z bydgoskiego Archiwum Państwowe- go, szczególnie przybliżający nam genezę i dalsze losy nieistniejącego już „Potopu”, ponad 8-metrowego monumentu-fontanny ustawionej w parku regencyjnym w 1904 roku.

Z kręgu „sacrum” przedstawiamy szereg publikacji prezentujących m.in. historyczną architekturę sakralną w Bydgoszczy, gdzie po raz pierwszy w takim zakresie, komplementarnie omówiono zespół bydgoskich świątyń z XIX i początków XX wieku, przywołując proweniencje artystyczne i warunki historyczne, w których powstawały koncepcje czerpiące z architektury średniowiecznej, bądź nowożytnej.

Ciekawe i poparte dobrym wykorzystaniem materiałów źródłowych jest opracowanie dotyczące witraży z bydgoskiej fary, odwołujących się do stylistyki paryskich witraży z Sainte Chapeile, realizujących tematykę mariologiczną z przedstawieniami Tajemnic Różańca i Litanii Marii Panny. Uzupełnieniem tej tematyki jest rzetelne opracowanie ikonografii „Godzin kanonicznych” na podstawie bogatej polichromii ze sklepienia kościoła świętych Piotra i Pawła w Bydgoszczy autorstwa Władysława i Leona Drapiewskich. Profesor Zygmunt Kruszelnicki podejrzewa wręcz że tak „trudnej i skomplikowanej koncepcji ikonograficznej nie stworzył ani proboszcz ani bracia Drapiewscy… był nim niewątpliwie wybitny specjalista w zakresie symboliki liturgiczne”.

Uporządkowaniem narosłych w czasie nieporozumień wokół rytu na kamieniu z Glesna zajął się L. Łbik weryfikując poglądy o jego chrześcijańskiej genealogii, słusznie zaliczając go do dzieł powstałych jeszcze w tradycji pogańskiej.

Mamy nadzieję, że tak różnorodna propozycja, którą niniejszym publikujemy stanowi dobry, wartościowy i wiarygodny materiał będący interesujący zarówno dla specjalisty, jak i tych czytelników, którym historia Bydgoszczy i regionu bydgoskiego leżą mocno na sercu. Zapraszamy do lektury.

Piotr Winter

BYDGOSZCZ

• JOLANTA I JÓZEF ŁOSIOWIE, Szesnastowieczny ratusz bydgoski w świetle badań archeologicznych
• LECH ŁBIK, Widok i plan Bydgoszczy z czasów szwedzkiego „potopu”
• DANUTA SÓJKOWSKA, Bydgostiana w zbiorach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
• BOGNA DERKOWSKA-KOSTKOWSKA, Kasynowe Towarzystwo „Wypoczynek” w Bydgoszczy i jego dom związkowy
• IWONA JASTRZĘBSKA-PUZOWSKA, Poglądy artystyczne i twórczość bydgoskiego architekta Fritza Weidnera
• MAREK ROMANIUK, „Bydgoskie” rzeźby Ferdinanda Lepckego
• INGA KUBERSKA, Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu
• BARBARA CHOJNACKA, „Teki bydgoskie” w twórczości Stanisława Brzęczkowskiego
• AGNIESZKA WYSOCKA, Witraże z prezbiterium kościoła farnego w Bydgoszczy
• WITOLD GARBACZEWSKI, Przedstawienie ośmiu godzin kanonicznych na polichromii kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy

REGION

• LECH ŁBIK, Wczesnośredniowieczny ryt kamienny z krajeńskiego Glesna
• JOLANTA I JÓZEF ŁOSIOWIE, Drewniane konstrukcje z dawnego Szubina